ZUS ujawnia nadużycia: zwolnienia lekarskie zamiast pracy… na L4

Do końca września 2025 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w regionie wróciło aż 3,9 mln zł. To efekt skutecznych kontroli zwolnień lekarskich i obniżenia świadczeń po ustaniu zatrudnienia. Jak się okazuje, niektórzy wciąż traktują chorobowe jak okazję do dorobienia lub wyjazdu na wakacje.

ZUS przypomina, że okres, na jaki zostało wystawione zwolnienia lekarskie, nie jest czasem, którym ubezpieczony może swobodnie dysponować tak jak np. urlopem wypoczynkowym. Zwolnienie lekarskie ma na celu odzyskanie zdolności do pracy. Nie można w tym czasie wykonywać dodatkowej pracy i zarabianie czy wyjeżdżać na wakacje. Osoba niezdolna do pracy z powodu choroby może podejmować jedynie zwykłe czynności życia codziennego oraz te, które są związane z jej stanem zdrowia, np. może pójść na wizytę do lekarza, udać się do apteki czy po podstawowe zakupy spożywcze. Jeśli ZUS stwierdzi nieprawidłowości w trakcie kontroli, ma podstawę do wydania decyzji o odmowie prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego. Odmowa obejmuje cały okres zwolnienia lekarskiego, w czasie którego pojawiły się nieprawidłowości lub świadczenia rehabilitacyjnego za pełen miesiąc, w którym je stwierdzono.

W przypadku, gdy świadczenie zostało już wypłacone, ubezpieczony jest zobowiązany do jego zwrotu. Z kolei w ramach kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jeżeli lekarz orzecznik ZUS uzna, że stan zdrowia ubezpieczonego pozwala na powrót do pracy, zwolnienie lekarskie zostaje skrócone, a prawo do zasiłku przysługuje jedynie do dnia badania.

Kontrole zwolnień lekarskich w województwie podlaskim pokazały, że część ubezpieczonych traktuje chorobowe jako okazję do dodatkowego zarobku lub wypoczynku. Białostocki ZUS ujawnił liczne przypadki niewłaściwego wykorzystywania zwolnień. Podczas jednej z kontroli okazało się, że właściciel baru, mimo orzeczonej niezdolności do pracy, przebywał w miejscu wykonywania swoje działalności i raczył się trunkiem. Właścicielka sklepu obuwniczego została zastana w miejscu pracy, gdzie były już uruchomiane kasy i nie było żadnego pracownika. Właścicielka salonu fryzjerskiego przebywała w miejscu wykonywania swojej działalności, tłumacząc się, że mieszka na górze. Mechanik samochodowy naprawiał auto mimo zaleconego przez lekarza czasu na powrót do zdrowia.

Skuteczność kontroli rośnie, między innymi dzięki sygnałom, które trafiają do ZUS-u, często od osób, które zauważają nieprawidłowości. Coraz więcej takich kontroli jest wynikiem anonimowych zgłoszeń.

Warto przypomnieć, że kontrolę wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą przeprowadzić także pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 ubezpieczonych. Najczęściej takie kontrole wykonują w ich imieniu pracownicy działu kadr.