Coraz więcej mężczyzn korzysta z urlopu rodzicielskiego, ale coraz mniej – z urlopu ojcowskiego

W ciągu pierwszych ośmiu miesięcy 2025 roku z urlopu rodzicielskiego skorzystało 42,2 tys. mężczyzn w skali kraju, w tym 1,14 tys. w województwie podlaskim.

Urlop ojcowski, by pomóc mamie

Z danych ZUS-u wynika, że w 2023 roku z urlopu ojcowskiego skorzystało 182 tys. mężczyzn, w 2024 roku – 162 tys., a od stycznia do sierpnia 2025 roku – już tylko 105 tys. W województwie podlaskim odpowiednio: w 2023 r. 4,9 tys. ojców, w 2024 r. 4,4 tys., a w 2025 r., w ciągu ośmiu miesięcy - 2,9 tys. mężczyzn.

Dwa urlopy – dwa różne cele

Z urlopu ojcowskiego mogą skorzystać wyłącznie mężczyźni. Przysługuje on zarówno w przypadku narodzin dziecka, jak i jego przysposobienia. Zasiłek wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, a sam urlop trwa 2 tygodnie. Może być wykorzystany jednorazowo albo w dwóch częściach, z których każda nie może być krótsza niż tydzień. Ubezpieczony ojciec ma rok na skorzystanie z urlopu, licząc od dnia narodzin dziecka lub od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Z kolei urlop rodzicielski, który w Polsce wynosi 41 tygodni (przy urodzeniu jednego dziecka), może być dzielony między rodziców i jest płatny w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Urlop ten można wykorzystać jednorazowo lub w częściach, jednak nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Warto zaznaczyć, że dodatkowe 9 tygodni urlopu przysługuje wyłącznie jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona matka wykorzystała urlop w maksymalnym wymiarze, na przykład 32 tygodnie, pozostałe 9 tygodni może wykorzystać jedynie ojciec dziecka. Natomiast jeśli rodzice zdecydują się podzielić urlop rodzicielski między sobą i matka wykorzysta 20 tygodni, ojcu będzie przysługiwać 21 tygodni urlopu rodzicielskiego. Ten urlop daje ojcu i dziecku szansę na budowanie relacji, a mamie – na spokojniejszy powrót do aktywności zawodowej.

Polskie prawo umożliwia ojcom skorzystanie zarówno z urlopu ojcowskiego, jak i z urlopu rodzicielskiego.

Krótszy czas wykorzystania urlopów rodzicielskich przez ojców

Spadła średnia liczba dni urlopu rodzicielskiego wykorzystywanego przez mężczyzn. W 2025 roku było to jedynie 40 dni, w 2024 roku – 47 dni, a w 2023 roku – 49 dni. Ojcowie wykorzystują więc średnio niecałe pięć tygodni, mimo że zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy mogą wykorzystać z 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przeznaczonego wyłącznie dla nich.

Maleje dysproporcja w wysokości zasiłków

Zmniejsza się różnica w wysokości zasiłku wypłacanego kobietom i mężczyznom za czas urlopu rodzicielskiego. Od stycznia do sierpnia 2025 roku przeciętna dzienna wysokość zasiłku ojca wynosiła 173 zł, a matki – 140 zł. Oznacza to, że zasiłek mamy stanowił 81 proc. zasiłku taty. Dla porównania, w 2024 roku przeciętna dzienna wysokość zasiłku ojca wynosiła 167 zł, a matki – 124 zł, co stanowiło 74 proc. W 2023 roku udział ten wynosił zaledwie 70 proc.

Zasiłek macierzyński wypłacany rodzicom, którzy korzystają z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy ojcowskiego gwarantuje im wolny od pracy czas oraz możliwość aktywnego uczestnictwa w opiece i wychowaniu dziecka. Korzystają na tym także sami rodzice – dla mam to szansa na powrót do aktywności zawodowej i zarobkowej, a dla ojców – dobrze zainwestowany czas w życie rodzinne i własny dobrostan.