Nowa emerytura nauczycielska – kto i kiedy może z niej skorzystać?

Nauczyciele, którzy chcą zakończyć aktywność zawodową mają do wyboru kilka możliwości przejścia na emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Mogą skorzystać z wcześniejszej emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek, jak również tzw. nowej emerytury nauczycielskiej wprowadzonej do Karty Nauczyciela od 1 września 2024 r. Wybór zależy od wielu czynników takich jak m.in. wiek, staż pracy i spełnienie określonych warunków.

O emeryturę nauczycielską bez względu na wiek mogą ubiegać się nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni placówek wymienionych w Karcie Nauczyciela, pod warunkiem, że do 31 grudnia 2008 roku posiadali co najmniej 30 lat ogólnego stażu pracy, w tym minimum 20 lat pracy nauczycielskiej wykonywanej w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć. W przypadku nauczycieli szkół i placówek specjalnych wymóg ten wynosi co najmniej 25 lat pracy ogółem, z czego minimum 20 lat to praca nauczycielska.

Dodatkowo należy rozwiązać stosunek pracy, a w przypadku członkostwa w OFE, czyli Otwartym Funduszy Emerytalnym – złożyć wniosek za pośrednictwem ZUS-u o przekazanie środków z OFE do budżetu państwa. Emerytura ta obliczana jest na tzw. starych zasadach czyli na wysokość emerytury mają wpływ następujące składniki: podstawa wymiaru emerytury uwzględniająca wynagrodzenie z 10 lub 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o emeryturę, staż ubezpieczeniowy, czyli okresy składkowe i nieskładkowe, kwota bazowa od której obliczana jest tzw. cześć socjalna emerytury.

Wniosek o emeryturę nauczycielską bez względu na wiek, należy złożyć przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, czyli w przypadku kobiet przed ukończeniem 60 lat,
a w przypadku mężczyzn przed ukończeniem 65 lat. Jeśli wniosek zostanie złożony później, ZUS przyzna emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego, a nie nauczycielską.

Z nowej emerytury nauczycielskiej mogą skorzystać nauczyciele, którzy do 31 grudnia 2008 roku

nie spełnili warunków do wcześniejszej emerytury bez względu na wiek. Możliwość skorzystania

z tego świadczenia zależy od daty urodzenia i osiągnięcia określonego wieku:

• od 1 września 2024 roku – na nową emeryturę nauczycielską mogą przejść nauczyciele urodzeni przed 1 września 1966 roku, którzy ukończyli 58 lat przed tą datą,
• od 1 września 2025 roku – nauczyciele urodzeni między 1 września 1966 roku a 31 sierpnia 1969 roku, którzy ukończą co najmniej 56 lat przed tą datą,
• od 1 września 2026 roku – nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1969 roku.

Warunki wymagane do przyznania nowej emerytury nauczycielskiej są takie same dla kobiet
i mężczyzn. Trzeba:

• rozpocząć pracę jako nauczyciel, wychowawca lub inny pracownik pedagogiczny w placówce wymienionej w Karcie Nauczyciela przed 1 stycznia 1999 roku,
• rozwiązać stosunek pracy lub spełnić warunki jego rozwiązania lub wygaśnięcia w okolicznościach określonych w Karcie Nauczyciela,
• posiadać 30 lat stażu składkowego, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej w co najmniej połowie obowiązkowego wymiaru zajęć,
• nie spełniać warunków do przejścia na emeryturę bez względu na wiek,
• wysokość kwoty nowej emerytury nie może być niższa niż kwota emerytury minimalnej,
• złożyć wniosek przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Co ważne prawo do nowej emerytury nauczycielskiej nie ustaje z chwilą osiągnięcia powszechnego wieku.

Wysokość nowej emerytury nauczycielskiej stanowi suma

• składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji, które zostały zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
• zwaloryzowanego kapitału początkowego,
• środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji.

Suma zapisanych składek na koncie i subkoncie oraz kapitału początkowego, podzielona jest przez średnie dalsze trwanie życia w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

W momencie przyznania nowej emerytury nauczycielskiej subkonto jest zamykane. Środki z subkonta (wraz z przekazanymi środkami z OFE) przeniesione są na konto ubezpieczonego i nie podlegają dziedziczeniu, co oznacz w przyszłości brak prawa do podziału środków lub wypłaty gwarantowanej, w przeciwieństwie do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

W związku z tym kobieta, która jest członkiem OFE, nie nabędzie prawa do okresowej emerytury kapitałowej w powszechnym wieku emerytalnym (w wieku 60 lat) i tym samym nie będzie miała prawa do przeliczenia emerytury w docelowej wysokości (w wieku 65 lat).