Sokoły: Odsłonięto pierwszy w kraju Pomnik Ofiar Operacji Polskiej NKWD 1937–1938 [FOTO]

Operacja polska NKWD to niezbyt dobrze znana zbrodnia, która jednak w znaczący sposób odcisnęła piętno na naszym kraju. Na prośbę premiera Mateusza Morawieckiego, pomnik upamiętniający ofiary tych antypolskich działań powstał w Sokołach. Dziś został uroczyście odsłonięty.

Operacja polska NKWD była wymierzoną przede wszystkim w Polaków tzw. operacją narodowościową NKWD, popełnioną na rozkaz Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRR. Zgodnie z dokumentami NKWD, skazano 139 835 osób, spośród których zamordowano strzałem w tył głowy nie mniej niż 111 091 Polaków, a 28 744 skazano na pobyt łagrach. Wyroki były wykonywane natychmiast.

W latach 1937-38 masowo deportowano Polaków zamieszkujących Ukraińską SRR i Białoruską SRR, m.in. do Kazachstanu i na Syberię. Łączna liczba deportowanych Polaków wyniosła ponad 100 tysięcy. Operacja polska NKWD była jedną z tzw. operacji narodowościowych NKWD, które były wymierzone w przedstawicieli innych narodów i grup etnicznych. Na tle innych operacji narodowych NKWD operacja polska wyróżniała się wyjątkową skalą represji, brutalnością i surowością. Zamordowani Polacy stanowili 44,9 proc. ofiar wszystkich operacji narodowościowych NKWD.

Dziś, 8 grudnia uroczystą mszą św. w Bazylice Mniejszej w Sokołach rozpoczęły się uroczystości związane z odsłonięciem Pomnika Ofiar Operacji Polskiej NKWD 1937–1938. Po liturgii zgromadzeni przenieśli się na plac przy Centrum Kulturalno-Bibliotecznym, gdzie znajduje się pomnik. W uroczystości wzięli udział m.in. pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. ochrony miejsc pamięci Wojciech Labuda, sekretarz stanu w KPRM Adam Andruszkiewicz, wicewojewodowie Bogusława Szczerbińska i Tomasz Madras, lokalni samorządowcy, osoby zaangażowane w powstanie pomnika oraz mieszkańcy.

Spotkanie pod pomnikiem rozpoczął krótki występ artystyczny w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej w Sokołach. Następnie głos zabrał Wójt Gminy Sokoły Józef Zajkowski, który przybliżył zgromadzonym, jak wyglądały kolejne etapy powstawania tego pomnika.

- Kiedy dwa lata temu wykonał do mnie telefon pan minister Adam Andruszkiewicz, czy samorząd gminy Sokoły chciałby się podjąć na życzenie pana premiera wybudowania pomnika, pomnika poświęconego ofiarom operacji NKWD 1937-38, odpowiedziałem – panie ministrze, muszę to skonsultować, ale podejmujemy się, skoro premier patriota ma takie życzenie. Po konsultacjach z radą jednogłośnie radni, sołtysi, wszyscy mieszkańcy zdecydowaliśmy, że podejmujemy tę budowę. Tu jest Polska. My jesteśmy Polakami i mamy obowiązki – mówił wójt Józef Zajkowski.

Józef Zajkowski

Pomnik został zaprojektowany przez Andrzeja Józefa Chwaliboga, znanego polskiego architekta, który był również działaczem opozycyjnym w okresie PRL, a potem samorządowcem. Budowę realizowała fundacja „Piękno Życia”, która jest ściśle związana z Centrum Rehabilitacji i Adaptacji (CRiA) w miejscowości Dworaki-Staśki na terenie gminy Sokoły.

Po przemówieniach delegacje złożyły symboliczne wiązanki pod pomnikiem, a następnie wszyscy udali się do Centrum Wystawienniczo-Targowego w Sokołach, gdzie odbywa się konferencja historyczna „Byliście – jesteśmy. Pamięci ofiar operacji polskiej NKWD 1937-1938”. Podczas tego spotkania wybitni historycy przybliżą zgromadzonym historię tej antypolskiej operacji.