Kobylin-Borzymy: Uczcili pamięć wymordowanych mieszkańców wsi Sikory-Tomkowięta [foto]

Władze gminy uroczyście uczcili pamięć zamordowanych przez Niemców w 1943 roku mieszkańców wsi Sikory-Tomkowięta w gminie Kobylin-Borzymy.

W ubiegłą środę, 13 lipca przypadała 79. rocznica wymordowania mieszkańców wsi Sikory-Tomkowięta. Z tej okazji została odprawiona uroczysta msza. św. w intencji pomordowanych mieszkańców wsi, którą celebrował ks. Dariusz Grochowski. Po mszy Wójt Gminy Kobylin-Borzymy Dariusz Sikorski i radny Rady Gminy Kobylin-Borzymy Krzysztof Targoński oraz radny Rady Powiatu Wysokomazowieckiego Leszek Mężyński złożyli kwiaty i znicze przy pomniku ofiar masowego mordu na ludności cywilnej przez okupantów niemieckich.

13 lipca 1943 roku około godziny 2:00 w nocy jednostki SS i żandarmerii szczelnym kordonem otoczyły wieś Sikory-Tomkowięta. Według świadków ekspedycja karna liczyła około 100 funkcjonariuszy. Wkroczywszy do wsi, Niemcy spędzili mieszkańców na wiejską drogę. Po wstępnym przesłuchaniu około 10 osób zostało zwolnionych, wśród nich rodzina nieżyjącego sołtysa Szczepana Dąbrowskiego, szwagier sołtysa Stanisław Sikorski z rodziną, a także żona Antoniego Sikorskiego i jej siostra, które nie były ujęte w spisie mieszkańców. Rozkazano im natychmiast opuścić wieś. Pozostałych mieszkańców, po uprzednim sprawdzeniu personaliów, zamknięto w domu Stanisława Sikorskiego. Dowodzący akcją Niemiec odczytał zatrzymanym wyrok śmierci za niewywiązywanie się z kontyngentów i wspomaganie partyzantów. Wspomniał również o zabiciu dwóch żandarmów w Zawadach.

Wkrótce na podwórku Franciszka Garbowskiego wykopany został masowy grób. Jedno ze źródeł podaje, że pracę tę musieli wykonać przed śmiercią mieszkańcy wsi, inne informuje z kolei, że mogiłę wykopali sami Niemcy. Następnie uwięzione w domu Sikorskiego ofiary doprowadzono w trzech kolejnych grupach na skraj dołu i rozstrzelano. W pierwszej grupie znalazły się kobiety i dzieci. Niewykluczone, że niektórych Polaków spalono żywcem, gdyż w zgliszczach domu Sikorskiego znaleziono później szczątki pięciu osób, w tym czworga dzieci. W międzyczasie z opustoszałych gospodarstw zabrano żywy inwentarz i mienie ruchome. Zrabowane dobra załadowano na furmanki, które sprowadzono z sąsiednich miejscowości, po czym odwieziono do Rutek. Pognano tam również bydło i konie. Opuszczając wieś, Niemcy podłożyli ogień pod zabudowania. Po odejściu głównych sił ekspedycji karnej kilku pozostających jeszcze we wsi Niemców znalazło ukrytego w zagonie owsa Franciszka Mężyńskiego. Mężczyznę zastrzelono przy drodze.

Tego dnia zostało zamordowanych 49 mieszkańców Sikor-Tomkowiąt, w tym trzynaście kobiet i siedemnaścioro dzieci. Najmłodsza ofiara liczyła rok, najstarsza 70 lat. Zniszczeniu uległo 10 domów, 9 stodół i 9 innych budynków gospodarczych. Niemcy zrabowali m.in. 9 koni, 26 krów, 23 sztuki trzody chlewnej.

Sprawcami zbrodni byli esesmani ze specjalnej jednostki Kommando „Müller” oraz żandarmi z posterunków w Zawadach i Rutkach. Według autorów opracowania Wieś białostocka oskarża… pacyfikacją kierował komisarz gminny w Rutkach, Kleist.^. Towarzyszyć miał mu jego zastępca – Poste. Wśród osób, które zarządziły i zaplanowały zbrodnię Jerzy Smurzyński wymienia m.in.: dowódcę SS i policji w okręgu białostockim – SS-BrigadeführeraOtto Hellwiga, komendanta Ordnungspolizei w okręgu białostockim – pułkownika Hansa Leberechta von Bredowa, prezydenta policji w Białymstoku – SA-Brigadeführera Eugena Dorscha, dowódcę Dywizji do Zadań Specjalnych „Białystok” – gen. Hansa-Ericha Noltego, a także komisarza powiatowego w Łomży Karla von Groebena i szefa łomżyńskiego Gestapo E. K. Ennulata.

^{UG Kobylin-Borzymy}